To zakaźna choroba, która w przeszłości w Polsce była bardzo częstą i stanowiła duży problem społeczny. Obecnie, dzięki wysiłkom pokoleń lekarzy, częstotliwość jej występowanie znacznie zmalała. Mimo to co roku odnotowywanych jest ponad 3 tysiące zachorowań, znacznie więcej niż w Europie Zachodniej.

Gruźlica jest chorobą podstępną. U większości chorych objawy są mało nasilone i w wielu przypadkach rozpoznaje się ją zbyt późno. U części chorych występują objawy ogólnoustrojowe obejmujące: stany podgorączkowe, nocne poty, złe samopoczucie, utratę masy ciała, a w zaawansowanym stadium – wyniszczenie. U niektórych chorych w plwocinie znajduje się krew, a w zaawansowanej gruźlicy płuc krwioplucie może być obfite. U pacjentów z rozległymi zmianami w płucach może występować duszność. Zajęcie płuc również nie zawsze powoduje objawy. Najczęściej chorzy skarżą się na przewlekły, trwający dłużej niż 8 tygodni kaszel. Ma on różne nasilenie, początkowo zwykle niewielkie, z czasem staje się bardziej dokuczliwy. We wczesnym okresie choroby kaszel ma zwykle charakter suchy. W bardziej zaawansowanej postaci choroby chorzy często odkrztuszają plwocinę.

Podejrzenie zachorowania lekarz wysuwa na podstawie objawów choroby lub wyniku badania radiologicznego płuc. Zazwyczaj konieczne jest wykonanie dodatkowych badań w celu potwierdzenia rozpoznania. Pewne rozpoznanie następuje na podstawie stwierdzenia prątków w badanym materiale.

Gruźlica jest chorobą, której można zapobiegać i którą, jeżeli zostanie wcześnie wykryta, można wyleczyć. Ze względu na szczególne właściwości prątków leczenie zakażenia tymi bakteriami jest odmienne od leczenia ?typowych- zakażeń bakteryjnych. Szczególne właściwości budowy prątków powodują, że bakterie te są niewrażliwe na wiele antybiotyków. Ponieważ prątki dzielą się powoli i potrafią przechodzić w stan ?uśpienia?, leczenie musi trwać odpowiednio długo. W każdej populacji prątków znajdują się bakterie oporne na niektóre z leków. Dlatego skuteczne leczenie zawiera kilka specyfików. Przerwanie leczenia lub zastosowanie niedostatecznej liczby leków powoduje, że część bakterii przeżywa. Dlatego nie należy nigdy przerywać leczenia bez konsultacji z lekarzem! Może to prowadzić do ryzyka dla zdrowia nie tylko pacjenta, ale i osób, które mają z nim kontakt.

Chorzy na gruźlicę, którzy są zakaźni dla otoczenia są leczeni na oddziale szpitalnym. W domu terapie przechodzą chorzy, u których nie wykrywa się prątków w plwocinie. Prątki są wrażliwe na promieniowanie ultrafioletowe, dlatego wskazane jest otwieranie szeroko okien i częste wietrzenie. W Polsce obowiązuje jednorazowe szczepienie niemowląt szczepionką BCG. Zmniejsza ono ryzyko ciężkich postaci gruźlicy.